مقدمه

بهداشت روان يك زمينه تخصصي در محدوده ي روان پزشكي است و هدف آن ايجاد سلامت رواني به وسيله پيشگيري از ابتلاء به بيماري رواني، كنترل عوامل موثر در بروز بيماري هاي رواني، تشخيص زودرس بيماري هاي رواني، پيشگيري از عوامل ناشي از برگشت بيماري هاي رواني و ايجاد محيط سالم براي برقراري روابط صحيح انساني است براي بهزيستي، رفاه اجتماعي و سازش منطقي با پيامدهاي زندگي.

بهداشت رواني ، روان پزشكي پيش گير ، بهداشت رواني اجتماعي و يا روان پزشكي اجتماعي به كليه روشهايي اطلاق مي شود كه براي جلوگيري از ابتلاء به درمان بيماري هاي رواني و توان بخشي بيماري هاي رواني به كار مي رود.

اضطراب عبارت است از يك احساس منتشر نا خوشايند و مهم و دلواپسي با منشاّ ناشناخته كه به فرد دست مي دهد و شامل عدم اطمينان ، درماندگي و برانگيختگي فيزيولوژي است. وقوع مجدد موقعيت هايي كه قبلاِّ استرس زا بوده اند يا طي آنها به فرد آسيب رسيده است باعث اضطراب در افراد مي شود همه انسانها در زندگي دچار اضطراب مي شوند. ولي اضطراب مزمن و شديد غيرعادي و مشكل ساز است. تحقيقات و بررسي ها نشان مي دهند كه اضطراب در خانم ها ، طبقات كم درآمد و افراد ميانسال و سال خورده بيشتر ديده مي شود.

هيلگارد اضطراب را اينگونه تعريف مي كند: حالت نگراني و دلشوره كه با ترس پيوند دارد و پر اضطراب را چنين تعريف مي كند: اضطراب معمولاّ به يك حالت هيجاني ناخوشايند و مهم اطلاق مي شود كه با پريشاني ، هراس ، تشويش همراه است.

بيان مسئله

اضطراب در دنياي مدرن و پيشرفته ي امروزي ئاژه جديد و ناشناخته اي نيست اكثريت افراد آگاهي هايي جزيي در مورد واژه ي اضطراب دارند و دردسرهاي زندگي ماشيني و مدرن روز به روز به اين مشكلات دامن مي رند. با يك مقايسه سطحي متوجه مي شويم هر اندازه ساختارهاي اجتماعي از هم گسسته مي شود و روابط عاطفي بين انسان ها سردتر مي شود به همان اندازه سلامت رواني افراد جامعه به خطر مي افتد و اين مخاطرات شكل حادتر اضطراب را بوجود مي آورد.

اثبات اين نكته كه تشديد اضطراب و افسردگي مي تواند آسيب هاي جدي به سلامت جسمي افراد وارد نمايد جواب بسياري از معادلات مجهول علم پزشكي و البته به روان پزشكي را به دست مي دهد.

در حقيقت انسان محور توسعه است و سلامت انسان راز و رمز توسعه به حساب مي آيد براي بسياري از متخصصان سلامت ، سلامت روان ، در حوزه هاي بسيار مورد توجه است (كيت تودور) از نگاهي ديگر ارزشي تاميني و ++و ارتقاء سلامت روان چنان است كه در سوره مباركه مائده آمده است «هر كسي نفسي را به زندگي برگرداند مثل آن است كه به همه آدميان حيات بخشيده است» اين نكته قابل تامل است كه در نگاه ديني حيات فقط حيات جسمي نيست و آن چيزي كه گمان مي رود در كلمه حيات آيه شريفه مستتر مي باشد نگاه روحي و جسمي توأمان است. حال با نگاهي به مطالب فوق اهميت سلامت روان و تاثير اضطراب در به مخاطره انداختن اين مهم : جايگاه تحقيقات بسياري با اهميت به نظر مي آيد.

ترس مرضي از شايع ترين اختلالات رواني است كه بخش قابل توجهي از كساني كه به مراكز درماني مراجعه مي كنند از وجود حالت ترس مرضي شكايت دارند. اين اختلال در ميان دختران بيش از پسران است. واكنش ترس مرضي به تنهايي كمتر قابل ملاحظه بوده و عموماً با اضطراب و ساير علائم نوروتيك همراه است. به همين جهت درمان نيز تا حدي با مشكل مواجه مي‌گردد. درمان ترس مرضي در كودكان و نوجوانان بسيار ساده و آسان انجام مي‌پذيرد در حالي كه در بزرگسالان درمان مشكل‌تر صورت مي‌گيرد.

ترس مرضي  قبل از هر چيز بايد ميان ترس مرضي و ترس طبيعي تمايز قائل شد. به طور كلي در ترس طبيعي ترس ناشي از يك منبع واقعاً ترسناك و وحشت زا بوده و ترس يك واكنش طبيعي و عادي تلقي مي‌شود. بديهي است كه اين امر محصول نيروي صيانت ذات در افراد مي‌باشد كه براي حفظ ذات خويش چنين واكنشي را در موقعيت‌هاي خطرناك از خود نشان مي‌دهند. آنچه در ترس طبيعي مورد توجه است اينكه فرد نسبت به عامل ترس آگاهي داشته و به عبارتي در ترس طبيعي ادراك ترس با موضوع آن انطباق دارد. به عنوان مثال اگر فردي در بيابان با يك حيوان درنده روبرو شود،ترس طبيعي بر او چيره مي‌شود. در ترس مرضي فرد از شي يا موقعيتي مي‌ترسد كه نسبت به عدم ترسناك بودن آن آگاهي دارد. لكن واكنش ترس براي فرد در اين موقعيت اجتناب ناپذير است مانند ترس از مكانهاي باز يا ترس از اجتماع انساني. در اينجا واكنش ترس نوعي واكنش دفاعي است كه بيمار تلاش مي‌نمايد تا اضطراب خود را با جابجايي ترس از يك موقعيت يا فرد يا فكر ويژه به يك موقعيت يا فرد و فكر ديگر كه با اولي ارتباط كم دارد كم نمايد. احساس وحشت شديد آگاهانه از يك موقعيت ويژه در واقع از يك منبع ديگر سرچشمه گرفته منبعي كه بيمار نسبت به آن فاقد آگاهي است.تحقيقي كه ما با توجه به گفته ها بدان رسيديم (بررسي اپيدميولوژيك اضطراب و ترس(فوبي)در بين نوجوانان شهر اردبيل) مي باشد.

اهميت و ضرورت تحقيق

موضوع سلامتي از بدو پيدايش بشر و در قرون اعصار متمادي مطرح بوده است. اما هرگاه از آن سخني به ميان آمده عموما بعد جسمي آن مد نظر قرار گرفته و كمتر به ساير ابعاد سلامتي بخصوص بعد رواني آن توجه شده است. سازمان جهاني بهداشت (1990) ضمن توجه دادن مسئولين كشورها در راستاي تامين سلامت جسماني رواني و اجتماعي افراد جامعه همواره به اين نكته تاكيد دارد كه هيچ يك از اين سه بعد به ديري برتري ندارد طبق گزارشات سازمان جهاني بهداشت در طول دو دهه آينده شاهد تغييرات عمده اي در زمينه اپيدميولوژي ها و نيازهاي بهداشتي افراد است به گونه اي كه بيماري هاي غير واگيردار همچون رواني، بسرعت جايگزين بيماريهاي عفوني و واگيردار گرديده و در مورد عوامل ايجاد كننده ناتواني و مرگهاي زودرس قرار مي گيرند.

طبق برآوردهاي اين سازمان ، ميزان شيوع اختلالات رواني در كشورهاي در حال توسعه رو به افزايش است اين افزايش را تا حدودي زياد مي توان وابسته به رشد روز افزون جمعيت، تغييرات سريع اجتماعي همچون شهرنشيني، فروپاشي خانواده هاي گسترده، مشكلات اقتصادي و كمرنگ شدن مسائل ديني و معنوي دانست (گنجي و همكاران 1387).

طبق نظر كارشناسان سازمان جهاني بهداشت بيش از 1500 ميليون از جمعيت جهان از اختلالات عصبي و رواني اجتماعي رنج مي برند (حسيني 130) و نزديك به 20 درصد از كل مراجعان مراكز بهداشت عمومي در جهان را تشكيل مي دهند (سارتور پوس به نقل از يعقوبي 1374) پيچيدگي عصر حاضر باعث شده انسان به طور مداوم در برابر ناملايمات از خود ناسازگاري نشان دهد و اضطراب يكي از سايع ترين اختلالاتي است كه در مقابل ناسازگاري ها بروز مي كند (گنجي و همكاران 1387).

تمام مباحثي كه در قبل مطرح كرديم و نگاهي به كاركرد سلامت روان كه در واقع زمينه رشد مهارتهاي فكري و ارتباطي را فراهم مي كند و باعث رشد عاطفي و انعطاف پذيري و عزت نفس آدمي مي شود و عملكرد موفقيت آميز كاركردهاي ذهني در نتيجه انجام فعاليتهاي سازنده، داشتن روابط مناسب با ديگران ، توانايي سازگاري با تغييرات و رويارويي موثر با حوادث ناگوار زندگي هم از پيامدهاي داشتن سلامت رواني محسوب مي شود از يك سو و از سوي ديگر تاثير اضطراب منفي به عنوان يكي از عوامل موثر بر سلامت رواني و دقت در اين مبحث كه در جامعه ما به كراهت جملاتي در اين موضوع مطرح مي شود كه دانشجويان از اضطرابهاي گوناگوني بهره مندند و در سلامتي رواني آنها خدشه اي مشاهده مي شود، ضرورت و اهميت تحقيقي با عنوان ما را بيشتر نمايان مي كند.

ما اميدواريم اين تحقيق اطلاعاتي را در مورد اضطراب و ترس در اختيار جامعه علمي قرار دهد تا بتواند راهبرد ها و راهكارهايي را براي افزايش سلامت رواني و كاهش ترس و اضطراب در بين نوجوانان شهر اردبيل ارائه نمايد .

اهداف تحقيق »

هدف كلي :

بررسي اپيدميولوژيك ترس و اضطراب در بين نوجوانان شهر اردبيل

هدف جزئي:

بررسي ميزان اضطراب و ترس در بين دختران و پسران

بررسي ميزان اضراب و ترس نوجوانان با سنين مختلف

بررسي ميزان ترس و اضطراب با پيشرفت تحصيلي نوجوانان

فرضيه هاي تحقيق

ميزان ترس و اضطراب در بين دختران و پسران متفاوت است

نوجوانان داراي سنين بالاتر ترس و اضطراب بالاتري تجربه ميكنند

نوجواناني كه ترس و اضطراب بالاتري دارند پيشرفت تحصيلي كمتري خواهند داشت

تعاريف متغير ها