پايان نامه نگرشي بر اقتصاد روستايي ايران

مقدمه

اقتصاد روستايي شامل تمام فعاليتهاي اقتصاد كشاورزي و غير كشاورزي در مناطق روستايي است. از آنجايي كه هدف غايي علم اقتصاد تامين مواد غذايي و رفاه عمومي تلقي مي شود، لذا بررسي وضعيت و چگونگي انجام فعاليتهاي كشاورزي در اقتصاد روستايي كشور از اهميت زيادي برخوردار است. چرا كه در شرايط فعلي، كشاورزي مهمترين فعاليت اقتصادي در اغلب روستاهاي ايران بوده و لازم است به عنوان محور برنامه هاي توسعه قرار گيرد. محوريت كشاورزي و روستا در برنامه هاي توسعه به اين معني است كه از بخشي نگري محض پرهيز شده و مناطق روستايي به عنوان مكانهاي توليدي مورد توجه جدي قرار گيرد و همه بخشهاي اقتصادي در راستاي تحقق اهداف توسعه ملي، به صورت هماهنگ و مكمل عمل كنند.

محدوديت زمين و عوامل توليد از يك سو و افزايش جمعيت از طرف ديگر، بازدهي توليدي زمين را كاهش داده و اقتصاد نواحي روستايي را ناپايدار ساخته است. افزايش نياز كشور به مواد غذايي، لزوم توسعه هماهنگ نواحي روستايي به منظور ايجاد تعادلهاي منطقه اي ، محدوديت هاي منابع توليد در نواحي روستايي، محدوديت سرمايه و نيروي انساني متخصص، عقب ماندگي تكنولوژيك و الگوهاي توسعه تمركزگرا از عمده چالش هاي محيطي ، اقتصادي و اجتماعي نواحي روستايي در دهه آينده تلقي مي گردد. راهكار لازم براي رهايي از چالش هاي مذكور شناخت قابليت ها و محدوديتهاي نواحي روستايي؛ تنوع بخشي به اقتصاد روستايي و رواج فعاليتهاي جديد است. اين راهكار مي تواند وابستگي اقتصاد روستايي به اقتصاد كشاورزي را كاهش دهد. چرا كه اقتصاد كشاورزي در ايران به شرايط محيطي و اقليمي وابسته بوده و نوسانات اقليمي در درآمد كشاورزان بسيار موثر است. افزايش توليد و درآمد ، مديريت منابع توليد و از بين بردن فقر در نواحي روستايي از مهمترين وظايف برنامه ريزان اقتصاد روستايي است.

كتاب حاضر با جهت گيري در موارد فوق تدوين گرديده و اميد است بتواند با شناخت دقيق ابعاد و چالشها اقتصاد روستايي، راهكار هاي لازم در جهت بهبود وضع موجود ارائه نمايد. جهت گيري اصلي كتاب آشنايي دانشجويان و مطالعه كنندگان با مسائل اقتصادي نواحي روستايي است. مطالعه اي كتاب براي دانشجويان در دروس؛ اقتصاد روستايي، توسعه و برنامه ريزي روستايي توصيه مي گردد.

فهرست

فصل اول : مباني اقتصاد روستا

موضوع علم اقتصاد   ۹

رابطه اقتصاد و جغرافيا   ….  ..۱۲

موضوعات علم اقتصاد   .۱۷

اقتصاد توليد كشاورزي .۲۰٫

بنيان اقتصادي   ..۲۲

بنيان هاي اقتصادي اجتماعي جامعه   ۲۲

نظام اقتصادي   ۲۴

انواع نظامهاي اقتصادي   ۲۵

سازمان فعاليتهاي اقتصادي   ۳۱

عوامل توسعه اقتصادي روستا    ۳۵

جمعيت   ۳۶

سرمايه و سرمايه‌گذاري   ۳۸

ابداعات   ۴۰

مبادلات بين‌المللي   ۴۱

رشد جمعيت و توسعه اقتصادي   ۴۲

رشد جمعيت و توسعه اقتصاديدر روستا   ۴۴

موانع توسعه اقتصادي روستا    ۴۶

دورهاي باطل فقر   ۴۷

نرخ ناچيز تمركز سرمايه   ۴۸

موانع اجتماعي فرهنگي   ۴۹

تنگناههاي كشاورزي   ۵۰

كمبود نيروي انساني متخصص و ماهر..   .۵۱

مفاهيم و اصطلاحات پايه در اقتصاد روستايي.۵۲

فصل دوم : كشاورزي واقتصاد روستايي

اقتصاد روستايي ….۵۹

كشاورزي و اقتصاد ملي   ۶۰

كشاورزي و توسعه روستايي   ۶۶

چالش‌هاي عمده توسعه روستايي   ۷۱

كشاورزي و توسعه اقتصادي روستا   ۷۹

فرايند توليد در بخش كشاورزي   ۷۷

مهاجرت و اقتصاد روستايي   ۸۱

سياستهاي تحول اقتصاد روستايي   ۸۳

نقش دولت در اقتصاد روستايي و كشاورزي   ۸۶

ضرورتهاي دخالت دولت در بخش كشاورزي..۸۷

علل عقب‌ ماندگي اقتصادي نواحي روستايي   ۸۸

علل دروني   ۹۰

ـ بالا بودن نرخ رشد‌ جمعيت   ۹۰

ـ  عدم دسترسي به امكانات عمومي:   ۹۲

ـ غلبه داشتن كشاورزي‌ سنتي به عنوان  مهمترين بخش اشتغال و توليد   ۹۲

ـ  محدوديت منابع توليد‌   ۹۳

ـ  عدم وجود قوه خلاقيت و ابتكار   ۹۴

ـ كمبود سرمايه‌ و كالاهاي سرمايه‌اي   ۹۴

ـ كوچكي، تعدد وپراكندگي قطعات زراعي   ۹۵

عوامل بيروني   ….۹۸

ـ دو گانگي چند گانگي اقتصادي كشور   ۹۸

ـ عقب‌ ماندگي تكنولوژي   ۹۹

ـ نابرابري   ۱۰۰

- درآمد – هزينه خانوار شهري و روستايي….   …۱۰۳

ـ الگوهاي توسعه   .۱۰۵

- قوانين و مقررات و اثرات اقتصاد سياسي…۱۰۶

نقش مسكن در اقتصاد روستايي   ۱۰۹

تاثير فعاليت اقتصادي بر روي اشكال مساكن   ۱۱۰

سازمانهاي مديريتي روستا   ۱۱۵

توسعه‌ نظام‌ دانش‌ و اطلاعات‌ كشاورزي …۱۱۱

فصل سوم : بنيانهاي اقتصادي روستا

منابع و عوامل توليد بخش كشاورزي   ..۱۱۸

زمين   ۱۱۸

تقسيم بندي اقتصادي زمين   ۱۳۰

آب   ۱۲۵

پائين بودن راندمان آبياري   ۱۴۲

اقتصاد آب در مناطق روستايي   ۱۴۴

عرضه اقتصادي آب   ۱۴۴

تقاضاي آب   ۱۴۵

نيروي انساني   ۱۴۹

راهبردهاي بكارگيري نيروي كار مازاد   ۱۵۵

اشتغال و بيكاري در مناطق روستايي   ۱۵۶

اشتغال در مناطق روستايي   ۱۵۸

وضعيت اشتغال و تحولات آن در بخشهاي مختلف اقتصادي   ۱۶۲

ساخت آموزشي شاغلين بخش كشاورزي   ۱۶۸

سرمايه   ۱۷۰

نقش سرمايه در بخش كشاورزي   ۱۷۰

اهميت تمركز سرمايه در مناطق روستايي   ۱۷۳

منابع تامين سرمايه   ۱۷۵

- منابع مالي رسمي   ۱۷۶

منابع مالي غير رسمي   ۱۸۸

زمينه هاي سرمايه گذاري در روستا   ۱۹۳

نقش سرمايه به عنوان يك عامل توليد   ۱۹۴

سرمايه‌گذاري در جهت‌ توسعه‌ و بهبود استفاده از منابع آب و زمين   ۱۹۲

سرمايه‌گذاري در زمينه‌هاي نيروي انساني و تحقيقات   ۱۹۹

نقش بازاريابي در اقتصاد روستايي   ۲۰۹

بازاريابي محصولات كشاورزي   ۲۰۹

عمليات بازاريابي   ۲۱۲

عوامل بازار   ۲۱۵

شيوه بررسي اقتصاد روستا ۲۲۶

فصل چهارم  صنايع روستايي

صنايع روستايي، تعاريف و ويژگيها   ۲۲۰

خصوصيات‌ و ويژگيهاي صنايع روستايي ….۲۲۲

صنايع روستايي در ايران ….۲۲۳

توسعه‌ صنايع‌ روستايي با هدف توسعه روستايي   ۲۲۸

توسعه‌ صنايع روستايي با  هدف  توسعه بخش كشاورزي..۲۳۱

تعريف صنايع روستايي در ايران   ۲۴۲

نواحي صنعتي روستايي   ۲۴۵

مزاياي ايجاد نواحي روستايي . ۲۴۶

موانع توسعه صنعتي روستاها   ۲۴۸

منابع  ۲۶۸